Bu sunumdan sonra Elma'ya farklı gözle bakacaksınız kesinlikle. Size şimdiye dek düşünmediğiniz şeyleri farkettireceğiz. Ve hiçbir şey eskisi gibi olmayacak, artık Elma'yı gördüğünüzde ona sadece Elma olarak bakamayacaksınız:)
Elma (Malus domestica)
İkiçeneklilerin gülgiller familyasından bir ağaç (Pirus malus) ve bu ağacın aynı adı taşıyan meyvesi. Elma ağacı Türkiye'nin her yerinde yetişir.
Elma hoş kokulu, tatlı ya da ekşi, küçük çekirdekli, parlak ve
sert kabuklu bir meyvedir. Besin değeri yüksektir. İçinde şeker, protein, madensel tuzlar, B ve C vitaminleri bulunur.
Başlıca yerli çeşitleri: Kabuğu kırmızı, eti beyaz renkli, tatlı, kokulu, sert Amasya elması; orta irilikte, uzunca, saklamaya elverişli ferik elması; iri, yuvarlak, kabuğu sarı-kırmızı, eti beyaz ve yumuşak gürcü elması; orta irilikte, kabuğu yeşil üzerine sarı-kırmızı çizgili, eti açık yeşil renkte ve mayhoşça, saklamaya ve kurutmaya elverişli demir elmasıdır. Türkiye'de üretilen başlıca yabancı türler ise hafif mayhoş ve tatlı golden; kabuğu koyu kırmızı, eti hafif mayhoş, kokulu starking vb.dir. Türkiye'de 27.850.000 ağaçtan 1.430.000 ton elma üretimi yapıldı (1980).
Kuzey Anadolu, Karadeniz kıyı ile İç Anadolu ve Doğu Anadolu yaylaları arasındaki geçit bölgeleri, Doğu Marmara ile son yıllarda güneyde göller bölgesi elmanın önemli yetiştiricilik alanlarını oluşturmaktadır.
Türkiye'de elma üretimi 2.5 milyon ton civarında olup, dünya elma üretiminde, Çin ve ABD'den sonra üçüncü sırayı almaktadır
Elma, ılıman, özellikle soğuk ılıman iklim meyvesidir. Kış dinlenmesi sırasında odun kısımları 35, -40°C'a, açmış çiçekler 2.2-2.3°C ve küçük meyveler ise 1.1,-2.2°C'a dayanır.
Meyve türleri arasında elma, kış dinlenmesine en fazla ihtiyaç duyar. Soğuklamasını giderememiş elma ağaçlarında yaprak gözleri sürmez ve ağaç çıplak kalır. Elma yüksek yaz sıcağından da hoşlanmaz. Sıcaklık 40°C'nin üzerine çıktığı zaman büyüme durur, daha yüksek sıcaklıklarda ise zararlanma görülmeye başlar.
Elma, genellikle birçok toprak tiplerinde başarılı sonuç verir. Ancak, elma yetiştiriciliği için en iyi topraklar pH'sı 6.0-6.5 ve içerisinde normal kireci ve yeteri kadar humus ve nemi bulunan tınlı, tınlı-kumlu veya kumlu-tınlı geçirgen ve drene edilmiş topraklardır
Elma'nın Bileşimi ve çeşitleri ve yararları
Elma'nın bileşimi şöyledir:
Su oranı %85
Şeker oranı %12
Pektin, Organik asitler, Soda, Fosfor, Tanenler
A - B1 - B2 - C - E - Pantotenik Asit Vitaminleri
Dünyada 5000'den fazla Elma türü mevcuttur.
Elma, içerdiği organik asitler, soda ve fosforun yardımı ile beyni, karaciğeri ve mideyi çok olumlu etkiler. Çiğ elma kabuğu yenerek bedendeki ürik asit azaltılabilir. Pişmiş elma ile yapılan kompresler yumuşatıcı ve rahatlatıcıdır. Taze elma suyu ile yıkanan kırışık ve pörsük deri canlılık ve tazelik kazanır.
Yatmadan önce yenen bir elma, rahat uyumaya yardımcı olur. Kabızlığa karsı pişmiş elmanın etkili olduğu bilinir. Gut, deri döküntülerine, böbrek, mesane hastalıklarına ve hemoroite karşı uygulanacak bir elma küründen yararlı sonuçlar alınabilir.
Elma suyu, özellikle soğuk algınlığına, öksürüğe, ses kısıklığına, yüksek ateşe ve iltihaplı hastalıklara karsı başarılıdır. Ayrıca romatizmal, böbrek ve karaciğer rahatsızlıkları, damar sertliği ve egzamaya karşı da kullanılabilir. Yatıştırıcı ve ateş düşürücüdür. Sindirim sistemini uyarır ve mide mukozasını güçlendirir. Ham elma rendesi ishale karşı kullanılabilir.
Şarkı ve Türkülerde Elma
Burçin Uçaner'in yaptığı bir tez çalışmasına göre:
31 türküde elma, 19 türküde üzüm, 11 türküde kestane, 11 türküde kiraz, 10 türküde ayva, 10 türküde ceviz, 7 türküde fındık, 7 türküde armut, 6 türküde erik, 7 türküde nar, 5 türküde dut, 4 türküde karpuz, 4 türküde portakal, 4 türküde hurma, 3 türküde iğde, 3 türküde badem, 3 türküde vişne, 3 türküde kayısı, 3 türküde zerdali, 3 türküde zeytin, 2 türküde limon, 2 türküde mısır, 2 türküde turunç, 2 türküde şeftali, 1 türküde kızılcık, 1 türküde fıstık ayrıca 8 türküde de meyve kelimelerine rastlanmıştır.
Adında, sözlerinde ve hikâyesinde “elma” geçen türküler:
“Al elma gönül alma” Kars,
“Bir dalda iki elma” Ankara,
“Al elma kızıl elma” Göle,
“Al elmayı daldan al” Elazığ,
“Elma attım yuvarlandı” Ovacık,
“Bir dilim iki dilim üç dilim elma” İspir,
“Dalda çıkmış bir elma” İstanbul,
“Elma aldım Bartın’dan” Çorum,
“Elma attım yarıldı” Sivas,
“Elma attım yuvarlandı” Gerede,
“Elma sabahı” Sivas,
“Elma tekerlendi aman yar” Gaziantep,
“Elmaların yongası” Konya,
“Elmalıydım günden yana yarıldım” Orta Anadolu,
“Elmanın bir yanı pembe” Bilecik,
“Elmayı bıçakladım” Elazığ,
“Elmayı nazik soyarlar” Bilecik,
“Elmayı top top yapalım” Sakarya,
“Karşıdan karşıya elmalı dağlar” Kırşehir,
“Ne elmadır ne de dar” Çorum,
“Kiraz elmam” Adıyaman,
“Bugün seyran ettim” Artvin,
“Güzel (Bu akşam seyrimde)” Artvin,
“Höyüklünün etrafı köşk olsun” Ankara,
“Penceresi damaklı” Dursunbey,
“Ala gözlü benli dilber” Şarkışla,
“Iğdır’ın al alması” Iğdır,
“Elma idim günden yana yarıldım” Orta Anadolu,
“Ferahidir gızın Adı” Muğla,
“Gönül bir güzeli sevmiş” Sivas.
Elma'lı Kitaplar:
-Yeşil Elmalar-Nazım Hikmet Ran-Yapı Kredi Yayınları
-Elma-Enis Batur-Sel Yayıncılık
-Elma-Deniz Karakurt-Cinius Yayınları
-Kızıl Elma-Ragıp Şevki Yeşim-Elips Kitap
-Kızıl Elma-Cengiz Aytmatov-Elips Kitap
-Kızıl Elma-Kazım Kürşat Yücel-Tarih Düşünce Kitapları
-Elma Romanı Nasıl Bir Roman?-Mustafa Durak-Sel Yayıncılık
-Beyaz Elmalar-Jonathan Carroll-İthaki Yayınları
-Çürük Elma Tavtati Kütüpati-Atila Alpöge-Mitos Yayınları
-Elmayı Yılan Isırdı-Agatha Christie-Altın Kitaplar
-Bir Elma İki Ayna Bir İkiye Nasıl Yansıdı?-Taşkın Tuna-Şule Yayınları
-Toplu Oyunları-4-Elma Hırsızları/ (...)-Memet Baydur-Mitos Yayınları
-Çürük Elma Operasyonu-Mustafa Karnas-Elips Kitap
-Kırmızı Elma-Ufuk Ersoy-Altın Post Yayıncılık
-Maceracı Elma-Robert Allen-Timaş Yayınları
-Elma Kurtları-Anais Martin-Morpa Kültür Yayınları
-Mavi Elma-Mavisel Yener-Bilgi Yayınevi
-Elma Çekirdeği-Katharina Hagena-Pegasus Yayınları
-Yarım Elma-Osman Kaplan-Muştu Yayınları
-Elma Kabuğu-Gizem Pınar Karaboğa-Altın Kitaplar
-Elma Kokusu-Gülistan Çoban-Kent Işıkları Yayınları
-Gökten Üç Elma Düştü-Muzaffer İzgü-Bilgi Yayınevi
-Kırmızı Elma-Feridun Oral-Yapı Kredi Yayınları
-Elma ile Bayat Ekmek-Özlem Aytek-Altın Kitaplar
-Elma Kokulu Ev-Mustafa Uysal-Nesil Yayınları
-Veli'nin Elma Ağacı-Ayla Çınaroğlu-Uçanbalık Yayıncılık
-Elma Dersem Çık-Betül Tarıman-Can Çocuk Yayınları
-Elma ve Arkadaşları-Kolektif-Marsık Yayıncılık
-Siyah Benekli Elma-Melek Çe-Babıali Kültür Yayıncılığı
-Yarım Elma Gönül Alma-İpek Ongun-Epsilon Yayınları
-Elma Dağı'na Kar Yağmış-Leyla Onat-Erko Yayıncılık
-Elma Ağacında Kör Kuşlar-Nursel Aras-Artshop Yayıncılık
-Atom ve Elma-Sebastien Balibar-ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık
-Fettan Vişne, Günahkar Elma-Ayşe Kilimci-Oğlak Yayıncılık
-Kızıl Elma, Kanlı Elma-Derleme-Özne Yayınları
-Newton'un Elmaları-Jean Marie Vigoureux-Alkım Kitabevi
-Eyvah! Elmanın Yarısı-Ünzile Girişgin-Tahlil Yayınları
-Elmayı Isırmak-Judith Sills-Hyb Yayıncılık
yaklaşık 400 adet içinde elma geçen kitaptan rastgele alınmıştır..
İçinde Elma geçen filmler:
1.Apple (1995)
2-God, Sex & Apple Pie (1998)
3.Apple (1967)
4.Apple (2007)
5.Apple (2011)
6-You Are the Apple of My Eye (2011)
7-The Apple Dumpling Gang (1975)
8.Äppelkriget (1971)
9-The Dybbuk of the Holy Apple Field (1999)
10-Newton's Apple" (1983)
11-The Apple Dumpling Gang Rides Again (1979)
12-Apple & Ei (2007)
13-Apple Jack (2003)
14-The Apple, the Fig and the Almond (2001)
15-Lydia Ate the Apple (1958)
16-Rotten Apple (2007)
17-Elma (1980)
18-Bad Apple (2004)
19-Big Apple (2001)
20-Big Apple (2002)
21-The Apple (1959)
22-A Girl Called Apple (1996)
23-Big Apple Birthday (1978)
24-The Red Apple (1975)
25-Mom's Apple Pie (2007)
26-Sib "The Apple" (1993)
27-The Apple Thief (2003)
28-The Apple & The Worm (2009)
29-Apple Andy (1946)
30-Apple's Way (1974)
31-The Rotten Apple (1963)
32-The Apple Game (1977)
33-Adam Lost His Apple (1965)
34-Adam's Apple (2005)
35-An Apple a Day (2003)
36-An Apple in His Eye (1941)
37-Apple Trees (1992)
38-Apple on a Tree (2006)
39-Apple Pie (1976)
40-Have You Another Apple? (2007)
41-Big Apple Martini (2005)
42-Candy Apple Red (2008)
43-The Apple Fell (1948)
44-Two Halves of an Apple (1992)
45-Dracula Bites the Big Apple (1979)
46-The Scarlet Apple (1928)
47-Apple Garden (1985)
48-No Apple for Johnny (1977)
49-The Apple Tree of Paradise (1986)
50-The Apple Follies (1976)
51-The Apple Incident (2001)
52-The Apple-Knockers and the Coke (1948)
53-The Apple Pushers (2011)
54-The Distance Between the Apple and the Tree (2009)
55-Three Bites of the Apple (1967)
56-An Apple (2011)
57-Apple Blossoms (1899)
58-Apple Butter (1916)
59-Apple Cede (2011)
60-Apple Crumb Panic (1992)
61-Apple in the Rain (2012)
62-Apple Juice (2009)
63-Apple of My Eye (2011)
64-Apple Pie (2010)
65-Apple Pie & Chevrolet (2010)
66-Don't Bite the Apple (2011)
67-Fallen Apple (2007)
68-Green Apple (2012)
69-I Love You, Apple, I Love You, Orange (2012)
70-Little Willie and the Apple (1904)
yaklaşık 350 adet içinde elma geçen filmden rastgele alınmıştır..
Elma Ressamları
-Paul Cezanne-Apples and Oranges
-Pierre Auguste Renoir-The Apple-Seller
-Linda Apple-Sliced Apple Still
-Davis Elliott-Snazzy Apple
-Frederick Morgan-The Apple Gatherers
-Michelle Calkins-Granny Smith Apples
-Thomas Cooper Gotch-A Golden Dream
-Linda Hiller-Apple Blossoms
-Kevin Lawrence Leveque-Green Apple
-Alfred Muhlig-Apple Blossom
-Camille Pissarro-Apple Trees at...
-Cheryl Wooten-Your Choice
-KD Neeley-Of Knowledge
-Leah Saulnier-The Fruit Collector
-Joni Dipirro-Spoon and Creamer
-Sophie Anderson-Windfalls
-Lucas Cranach-The Golden Age
-Frederick Morgan-Bob Apple
-James Jacques Joseph Tissot-Partie Carree
-Walt Curlee-Farm Folk Art
-Jani Freimann-Winter Apples
Yüzlerce ressamın binlerce tablosuna konu olmuş elma..Buradaki ressamlar da gene rasgele olarak alınmış herhangi özel bir seçime tabi tutulmamıştır. Yalnız bu ressamlardan bir tanesi belirgin bir şekilde öne çıkıyor : Paul Cezanne. Cezanne yaşadığı sürece Elma'ya ayrı bir özen göstermiştir belki de en fazla elma resmi yapan ressamlardandır..
1-Günahımız Elma
İlk insan olan Adem ile Havva’nın Allah’ın yasakladığı meyveden yemesi kendilerini günaha sokmakla kalmamış, henüz varlığa gelmemiş tüm insanların da günahkar olmasina yol açmıştır. Bu nedenle Hiristiyanlığa göre her doğan bebek günahkar olarak doğar ve günahlardan arınması için İsa’nın tecessümü sayılan Kilise’de vaftiz edilmesi gerekir.
Kuran'da Adem ile Havva'nın önce yerleştirildikleri, sonra da günahları yüzünden kovuldukları bir Cennetten söz edilmekle birlikte, Cennete bulundukları sırada yaklaşmamaları buyurulan ağacın adına, cinsine ya da rengine ilişkin Kuran'da ve güvenilir hadislerde hiçbir bilgi yoktur. İblis'in kılık değiştirerek, Cennete gizlice girdiği, Havva'yı kandırdığı, yılanla anlaştığı, yasak meyvenin elma olduğu yolundaki söylentilerin çoğu Tevrat'tan aktarılmıştır.
Murathan Mungan'ın edebiyatımıza armağan ettiği Elmadan Önce/ Elmadan Sonra tanımlamasını da unutmamak gerekiyor. Çünkü Milattan Önce/Sonra tanımlamasından daha anlamlı duruyor..
2-Newton-Elma öyküsü
Aslında kafasına düşmemiş. Ama tümüyle uydurma da değilmiş. Ağaçtan yere düşen bir elma, Newton’un yerçekimi yasasını formüle etmesine yardımcı olmuş. İngiltere’nin ünlü bilim kuruluşu Royal Society’nin arşivinde bulunan William Stukeley imzalı bir Isaac Newton biyografisinde, elma öyküsü de yer alıyormuş.
Newton, Stukeley’e anlatmış, Stukeley de kitabına şöyle aktarmış:
“Akşam yemeğinden sonra, hava sıcak olduğundan, bahçeye indik ve bazı elma ağaçlarının gölgesinde çay içtik... bana, daha önce, yerçekimi kavramının aklına geldiği sırada da, tam olarak aynı yerde olduğunu söyledi. Düşüncelere dalmış bir şekilde otururken, bir elmanın düşmesi vesile olmuştu. Kendi kendine, bu elma neden her seferinde dik bir şekilde yere inmek zorunda, diye düşünmüştü...”
Newton'ın evrensel kütleçekim yasası:
Her bir noktasal kütle diğer noktasal kütleyi, ikisini birleştiren bir çizgi doğrultusundaki bir kuvvet ile çeker.Bu kuvvet bu iki kütlenin çarpımıyla doğru orantılı, aralarındaki mesafenin karesi ile ters orantılıdır:
Burada:
- F iki kütle arasındaki çekim kuvvetinin büyüklüğü,
- G Evrensel çekim sabiti 6.68 × 10-11 N m2 kg-2 ,
- m1 birinci kütlenin büyüklüğü,
- m2 ikinci kütlenin büyüklüğü,
- r ise iki kütle arasındaki mesafedir.
3-Apple 'ın öyküsünü ve Steve Jobs'la ilgili şeyleri
buraya almadık nette yeterince bu konuyla ilgili
döküman var.
Organ-ik Elmalar:)
Çizgilerde Elma
Şiirsel Elma
Şimdi sen çırılçıplak elma yiyorsun
Elma da elma ha allahlık
Bir yarısı kırmızı bir yarısı yine kırmızı
Kuşlar uçuyor üstünde
Gökyüzü var üstünde
Hatırlanacak olursa tam üç gün önce soyunmuştun
Bir duvarın üstünde
Bir yandan elma yiyorsun kırmızı
Bir yandan sevgilerini sebil ediyorsun sıcak
İstanbul'da bir duvar
Ben de çıplağım ama elma yemiyorum
Benim öyle elmalara karnım tok
Ben öyle elmaları çok gördüm ohooo
Kuşlar uçuyor üstümde bunlar senin elmanın kuşları
Gökyüzü var üstümde bu senin elmandaki gökyüzü
Hatırlanacak olursa seninle beraber soyunmuştum
Bir kilisenin üstünde
Bir yandan çan çalıyorum büyük yaşamaklara
Bir yandan yoldan insanlar geçiyor çoğul olarak
Duvarda bir kilise
İstanbul'da bir duvar duvarda bir kilise
Sen çırılçıplak elma yiyorsun
Denizin ortasına kadar elma yiyorsun
Yüreğimin ortasına kadar elma yiyorsun
Bir yanda esaslı kederler içinde gençliğimiz
Bir yanda Sirkeci'nin tren dolu kadınları
Adettir sadece ağızlarını öptürürler
Ayaküstü işlerini görmek yerine
Adımın bir harfini atıyorum
(Cemal Süreya)
Anısındayım
Hafifçe ısırılmış bir elmanın dilindeyim
Elmanın kokusundayım
Anısındayım -kimbilir kimin-
Anılarda görünür, düşlerde görünmez insan
Düşlerde görünen anlamlardır
Özelliklerdir bir de belli belirsiz.
Ve
İnsansız anı yoktur. Var mıdır?
(Edip Cansever)
Tahirle Zühre Meselesi
Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da
hattâ sevda yüzünden ölmek de ayıp değil,
bütün iş Tahirle Zühre olabilmekte
yani yürekte.
Meselâ bir barikatta dövüşerek
meselâ kuzey kutbunu keşfe giderken
meselâ denerken damarlarında bir serumu
ölmek ayıp olur mu?
Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da
hattâ sevda yüzünden ölmek de ayıp değil.
Seversin dünyayı doludizgin
ama o bunun farkında değildir
ayrılmak istemezsin dünyadan
ama o senden ayrılacak
yani sen elmayı seviyorsun diye
elmanın da seni sevmesi şart mı?
Yani Tahiri Zühre sevmeseydi artık
yahut hiç sevmeseydi
Tahir ne kaybederdi Tahirliğinden?
Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da
hattâ sevda yüzünden ölmek de ayıp değil.
(Nazım Hikmet Ran)
Bunlarda bilmecelere geçmiş Elmalar :)
-Dal üstünde al yanaklı oğlan
-Güzelin yanağıdır, temmuz ağı çağıdır, vatanını sorarsan, Amasya’nın bağıdır.
-Dal üstünde al yanak. İnanmazsan ye de bak.
-Bir beyaz sarayda, oturur sarı gelin.
Bir de "Kırmızı Başlıklı Kızımız" var ya unutmadan..
Evet bir meyvenin bu kadar çok kombinasyonda yer alması size normal geliyor mu? Var bir şeyler kesin, insanın bir meyveye bu kadar çok misyon yüklemesi araştırılması gereken bir konu. Hiç bir meyve elma kadar değerli kılınmamış belki üzüm.. Bir yazımızda da ona yer veririz artık:)
Blogtaki Elma'yla ilgili tariflere ve Elma Sirkesine bakmayı da unutmayın..
Ha bir de " elmanın içindeki bir aşkı anlatan video" da izletelim size çıkmadan..
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder